Που βρίσκεται αυτήν την περίοδο η Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία από άποψη ενδιαφέροντος και δημοφιλίας;
Η Γνωσιακή (ή Γνωστική) Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (ΓΣΨ) αποτελεί το απόσταγμα ή το σύνολο διαφορετικών μεθόδων οι οποίες εμπεριέχουν μεταξύ άλλων γνωσιακές, βιωματικές και συμπεριφορικές τεχνικές σε διαφορετικό βαθμό η κάθε μία ξεχωριστά.
Η ανάπτυξη της ΓΣΨ τόσο στον ελλαδικό χώρο όσο και διεθνώς, είναι αλματώδης την τελευταία δεκαετία. Αποτελεί γεγονός αναμφισβήτητο ότι πριν από μερικές δεκαετίες υπήρχε αβεβαιότητα γύρω από τη ΓΣΨ. Τότε η ηγεμονία της Ψυχοδυναμικής Ψυχοθεραπείας ήταν καθολική. Και φυσικά υπήρχε και υπάρχει ακόμα μεγάλη συζήτηση ανάμεσα στους υποστηρικτές τόσο της μίας όσο και της άλλης κατεύθυνσης. Προσωπικά θεωρώ ότι πρέπει να δούμε μπροστά και να εγκαταλείψουμε την τυπολατρία και την προσκόλληση. Διότι μια τέτοια προσκόλληση σε όρους εκθέτει σε κίνδυνο την ποιότητα της παροχής υγείας προς τους ασθενείς.
Ισχύει ότι η ΓΣΨ δεν καταπιάνεται με τα βαθύτερα προβλήματα του θεραπευόμενου;
Όχι, δεν ισχύει. Η ΓΣΨ δεν εστιάζει μόνο στο σύμπτωμα. Φτάνει σε βάθος, αλλά αυτό αποτελεί συνάρτηση και άλλων παραγόντων. Καταρχάς, καλό θα ήταν να γνωρίζαμε αν ο θεραπευόμενος λαμβάνει την θεραπεία από κάποιον επαρκή και εκπαιδευμένο θεραπευτή. Κατόπιν, αν ένας ασθενής κάνει ΓΣΨ και δεν νιώθει ότι ο θεραπευτής τον κατανοεί πλήρως ή αν όντως ο θεραπευτής απέτυχε να κατανοήσει κάτι βαθύτερο που τον απασχολεί, τότε ο θεραπευόμενος έχει δίκιο να θεωρεί ότι η θεραπεία δεν είναι πλήρης. Από την άλλη, μία μεμονωμένη εμπειρία θεραπευμένου δεν μπορεί να αποτελεί γενίκευση και να χαρακτηρίζει μια μέθοδο.
Η επιλογή της μεθόδου αποτελεί μια σημαντική στιγμή της θεραπείας και προκύπτει ύστερα από εξέταση πολλών παραμέτρων. Η ηλικία του ασθενούς, η πορεία της ζωής του, το ιατρικό του ιστορικό, ο βαθμός της καθημερινής λειτουργικότητάς του και οι ανάγκες που εκφράζει αποτελούν ορισμένους από τους παράγοντες που συνυπολογίζονται για την επιλογή της μεθόδου. Βέβαια είναι σημαντικό κατά τη διάρκεια της θεραπείας να επαναξιολογούνται αυτές οι παράμετροι όπως επίσης και η μέθοδος εκλογής.
Η αναπροσαρμογή της μεθόδου είναι εφικτή και δίνει τη δυνατότητα για εν τω βάθει προσέγγιση πιθανών προβλημάτων που άπτονται στοιχείων της προσωπικότητας ή της ανάπτυξης του θεραπευομένου. Έτσι από τη προσέγγιση που εστιάζει αρχικά στη αντιμετώπιση του συμπτώματος με γνωσιακές ή και συμπεριφοριστικές τεχνικές υπάρχει η δυνατότητα αλλαγής της θεραπευτικής πλεύσης λ.χ προς τη Διαλεκτική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία ή τη Θεραπεία Σχημάτων, μέθοδοι που βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα της ΓΣΨ. Έτσι, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η ΓΣΨ στην ολότητά της αποτελεί μια θεραπευτική μέθοδο που ασχολείται με τα βαθειά προβλήματα του θεραπευμένου και όχι μόνο με την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του.
Ποια μορφή θεραπείας θα λάβω αν σας επιλέξω ως θεραπευτή μου;
Θα λάβετε μια θεραπεία προσαρμοσμένη στις δικές σας ανάγκες και στόχους. Υπάρχει η δυνατότητα και η εκπαίδευση τόσο για βραχυχρόνια όσο και για μακροχρόνια θεραπεία, καθώς και για θεραπείες όπου συστηματικά εργαζόμαστε με πιο σύνθετα προβλήματα. Είναι δεδομένο ότι η προσπάθεια και η μέριμνά μας είναι να εφαρμόζουμε επιστημονικά τεκμηριωμένες μεθόδους και μοντέλα, δηλαδή μοντέλα που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη εξειδίκευση για το συγκεκριμένο πρόβλημα με το οποίο κάποιος προσέρχεται. Εδώ είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι δεν υπάρχει ηλικιακό όριο για να προσέλθει κάποιος στη θεραπεία.
Η φαρμακοθεραπεία αποτελεί μέρος της θεραπείας;
Ορισμένες φορές, ναι. Πέραν της ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης δεν θα πρέπει να λησμονούμε το βιολογικό μοντέλο και τη θέση της φαρμακευτικής αντιμετώπισης στην προσπάθεια ολιστικής αντιμετώπισης της ψυχικής νόσου. Η φαρμακοθεραπεία, που εσφαλμένα παρεξηγείται κάποιες φορές, αποτελεί ισχυρό επιστημονικά τεκμηριωμένο εργαλείο αντιμετώπισης διαφόρων ψυχικών προβλημάτων. Ωστόσο, η μέθοδος επιλογής προκύπτει μέσα από την εξατομικευμένη προσέγγιση και πάντοτε ύστερα από συμφωνία με τον θεραπευόμενο.
Ποια είναι εκεί τα στοιχεία που σας ξεχωρίζουν και διαφοροποιούν τη δουλειά σας;
Παρόλο που έχω εκπαιδευτεί στην ΓΣΨ, η οποία εν πολλοίς σχηματοποιείται και βρίσκει ταυτότητα μέσω της συμπτωματολογίας, υπάρχει μακρά εμπειρία με σύνθετα προβλήματα βασιζόμενη στη ακαδημαϊκή μου εκπαίδευση και την κλινική εμπειρία. Αυτό, μεταξύ άλλων, σημαίνει ότι πάντα ήμουν ανοιχτός σε διάφορες επιρροές και θεωρητικές προσεγγίσεις, καθώς και μεθόδους πέραν της δικής μου κατεύθυνσης. Είναι σαφές ότι καμιά προσέγγιση επί του παρόντος δεν μπορεί να προσφέρει όλη την αλήθεια και υπό αυτό το πρίσμα στη προσέγγιση μου προσπαθώ να διακατέχομαι απο πνεύμα εμπιστοσύνης, ταπεινότητας και αποδοχής.
Επίσης θεωρώ ότι η πόλωση και τα ανελαστικά όρια στη θεραπευτική προσέγγιση περιορίζουν το ενδιαφέρον από την πλευρά του θεραπευομένου. Από την άλλη, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτή η ελαστικότητα έρχεται σε αντίθεση με τις αξίες και τις αρχές μου. Έτσι, δεν αποφεύγω την αξιολόγηση της θεραπευτικής διαδικασίας και του αποτελέσματος που αυτή προσφέρει επικαλούμενος φεριπείν ότι αυτές οι αλλαγές, λόγω της δυναμικής τους, είναι μη μετρήσιμες.
Η ακαδημαϊκή μου κατεύθυνση και εκπαίδευση πηγάζει από το μοντέλο που περικλείει στον πυρήνα του μια πληθώρα παραμέτρων. Αρχικά τη βιολογική διάσταση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και τους μηχανισμούς που η φυσιολογία υπαγορεύουν. Αλλά και την ψυχολογική διάσταση με τη θεωρία της μάθησης, τους μηχανισμούς της ενίσχυσης, της αλλαγής, ή της απόσυρσης της συμπεριφοράς, τη γνωσιακή θεωρία, τη θεωρία κατανόησης της ανάπτυξης, τη θεωρία του δεσμού. Τέλος, σε αυτό το πυρηνικό μοντέλο δεν μπορώ να παραγνωρίσω και να παραγκωνίσω τους παράγοντες εκείνους που άπτονται των νευροβιολογικών φαινομένων, καθώς και μια οπτική στις εξελικτικές και υπαρξιακές αναζητήσεις του ανθρώπου υπό ένα μεταγνωσιακό πρίσμα.