Ψυχιατρική & Παχυσαρκία
Οι ψυχολογικές διεργασίες παίζουν σπουδαίο ρόλο τόσο στην πρόκληση όσο και στη διατήρηση της παχυσαρκίας. Η βιβλιογραφία σχετικά με τις ψυχολογικές και κοινωνικές πτυχές της παχυσαρκίας έχει εμπλουτιστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Οι πρώτες μελέτες είχαν επιχειρήσει να βρουν κοινά ψυχολογικά χαρακτηριστικά μεταξύ των παχύσαρκων. Οι μελέτες σε άτομα με αυξημένο βάρος απέδιδαν ασυνεπή αποτελέσματα που οφείλονταν, σε μεγάλο βαθμό, στα ανομοιογενή χαρακτηριστικά των δειγμάτων.
Η έρευνα σχετικά με τις ψυχοκοινωνικές συσχετίσεις της παχυσαρκίας έχει εισέλθει σε μια φάση δεύτερης γενιάς μελετών, στην οποία γίνεται προσπάθεια να εντοπιστούν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση ψυχοπαθολογίας στον παχύσαρκο πληθυσμό.
Τα τελευταία χρόνια, πραγματοποιούνται και τρίτης γενιάς έρευνες σχετικά με τη σχέση παχυσαρκίας και ψυχοπαθολογίας. Αυτές οι μελέτες σχεδιάζονται με κατάλληλη μεθοδολογία ώστε να αποκαλύψουν τις χρονικές και αιτιώδεις σχέσεις μεταξύ σωματικού βάρους και του ψυχολογικού ρίσκου.
Στο μεταξύ, οι προκαταλήψεις και οι διακρίσεις σε βάρος παχύσαρκων ατόμων εξακολουθούν να παραμένουν, ενώ η προκατάληψη εναντίον τους αρχίζει νωρίς στη ζωή. Η πολυπλοκότητα της νόσου και οι επιπτώσεις της στον σωματικό, ψυχολογικό και κοινωνικό εαυτό, επηρεάζουν τους περισσότερους δείκτες ποιότητας ζωής.
Θεραπεία Σχημάτων & Παχυσαρκία
Η Θεραπεία Σχημάτων αποτελεί μια ολοκληρωμένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που έχει ως κύρια ένδειξη ασθενείς με χρόνιες ψυχικές δυσκολίες. Βασικές ενδείξεις για τη μέθοδο αυτή αποτελούν οι διαταραχές προσωπικότητας με προεξάρχουσες τη μεθοριακή διαταραχή και τη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, χωρίς αυτό να αποτελεί απόλυτο κανόνα για τη χρήση της μεθόδου. Βασικές έννοιες της Θεραπείας Σχημάτων αποτελούν το Σχήμα (Schema), οι Δυσλειτουργικοί τρόποι Αντιμετώπισης (Coping Strategies) και τα Επίπεδα Λειτουργίας (Modes).
Λόγω του ότι η Θεραπεία Σχημάτων αποτελεί μια ολιστική μορφή ψυχοθεραπείας εστιασμένη όχι τόσο στο σύμπτωμα αλλά στην αιτία αυτού, έχει αρχίσει να ερευνάται η χρήση και η αξία της και σε άλλες διαταραχές πέραν αυτών που εμπίπτουν στις διαταραχές της προσωπικότητας. Τα τελευταία χρόνια ερευνάται η αξία της μεθόδου σε παχύσαρκους ασθενείς, καθώς προκύπτει από ερευνητικές αναφορές ότι οι παχύσαρκοι παρουσιάζουν αυξημένα ποσοστά δυσλειτουργικών σχημάτων και κατ’ επέκτασιν δυσλειτουργικών τρόπων αντιμετώπισης και επιπέδων λειτουργίας.
Τα δυσλειτουργικά σχήματα που απαντώνται συνηθέστερα στους παχύσαρκους ασθενείς είναι αυτά της εγκατάλειψης, της ελαττωματικότητας, της ντροπής καθώς και της κοινωνικής απομόνωσης και της αποξένωσης. Επίσης της εξάρτησης, του ανεπαρκούς αυτοελέγχου, της μειωμένης αυτοπειθαρχίας και τέλος αυτό της υποτακτικότητας. Εν συνεχεία, οι δυσλειτουργικοί τρόποι αντιμετώπισης που συνηθέστερα καταγράφονται στους παχύσαρκους ασθενείς είναι αυτοί του παρορμητικού και απείθαρχου παιδιού, του ευάλωτου παιδιού και του τιμωρητικού και απαιτητικού γονέα.
Συνοψίζοντας, και με τη γνώση ότι η παχυσαρκία αποτελεί πολλές φορές ένα χρόνιο νόσημα, άρρηκτα συνδεόμενο με τη σχέση και τη συμπεριφορά του ατόμου προς την τροφή, η παχυσαρκία αποτελεί ένα πεδίο και για ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις, με τη Γνωσιακή ψυχοθεραπεία αλλά και τη Θεραπεία Σχημάτων να έχουν δίκαια χώρο σε αυτές.
Σε κάθε περίπτωση, οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να αξιολογούν επαρκώς τον ψυχισμό των ατόμων με παχυσαρκία και η όποια παρέμβαση θα πρέπει να περιλαμβάνει ανάπτυξη δεξιοτήτων αντιμετώπισης του φαινομένου και ενίσχυση κοινωνικών δεξιοτήτων.